Ceci n’est pas une photo
Aan deze foto is gerommeld. Best veel. Je zou zelfs kunnen zeggen: dit mag geen foto heten.
In de nabewerking heb ik blauwtinten weggehaald (waardoor de achtergrond egaler grijs wordt en je niet meer ziet dat mijn hand een beetje voor de lens zat), gradueel filters toegepast (waardoor de hoekjes nog iets donkerder worden) en ik heb bijgesneden in 6×7 verhouding wat ervaren fotografen onbewust herinnert aan de oudere hoge-kwaliteits-middenformaatcamera’s.
En dan heb ik me nog ingehouden. De mogelijkheden met foto-bestanden zijn eindeloos. In genres als de mode- en glamourfotografie is het niet vreemd als de ogen van modellen lichter en feller worden gemaakt, en dat lichaamsvormen wellustig worden bijgekneed, allemaal in de digitale nabewerking. Dat gaat gevoelsmatig best ver. Minder ver van huis, en alom op Instagram te vinden: tientallen digitale filtertjes, die bijvoorbeeld je portret een driekleurenposter-look kunnen geven.
Bewerking vooraf
Maar zo verboden als het is in de nabewerking, zo veel mag van tevoren. Wanneer ben je de werkelijkheid ‘te veel’ naar je hand aan het zetten? Als het cosmetisch wordt? Een poedertje op een pukkeltje mag wel. Maar dan? Mag ogenschaduw? Rouge? Mascara? Haar kammen? Je zou zelfs kunnen betogen dat ook het ’s morgens scheren al ver ingrijpt op de ‘natuurlijke staat’.
Manipulatie tijdens de fotoshoot
En wat moet je vinden van fotografische effecten? Is het plaatsen van een extra lamp achter een fotomodel (zodat het haar wat meer glans krijgt) al te veel truuk? Het begint eigenlijk al met de selectie van je onderwerp en je beeldkader. Niemand zal vragen wat de omgeving was van deze boom. Maar de keuze om wél of geen schaduw in beeld te brengen heeft wel gevolgen.
Dít (andere opname, anders nabewerkt, zelfde boom, vrijwel zelfde moment) kan ook…
.. en is misschien zelfs nog wel mooier. In elk geval voegt de schaduw op de grond wel wat toe.
Effectbejag mag
En zo, denk ik, zijn fotografen steeds op zoek naar het “wow”-effect bij hun foto’s. En ze aarzelen niet om dat “wow” aan te zetten. En eerlijk gezegd: ik vind daar (voor de meeste doeleinden) niet zo veel mis mee. Verreweg de meeste foto’s hoeven niets te bewijzen.
Nabewerkingstechniek alleen is niet voldoende om mooie platen te maken. Of het nu een foto wordt, of iets anders, het begint altijd bij het zien van de schoonheid van een tafereel, zoals die ís of kán worden in jouw camera of nabewerking. En de technische vaardigheid om dat wat je mooi vindt, aan je publiek te laten zien.
En als het dan geen foto meer mag heten? Ach… dat is eigenlijk niet belangrijk.