“Deze prachtige dag”
Zaterdagmiddag, en zon. De bomen staan in bloei en narcissen kleuren de bermen langs de fietspaden. Een mooi moment voor een korte foto-tocht door de buurt. Op speurtocht naar de vele mogelijke betekenissen van hetzelfde gegeven. En hoe je daar als fotograaf ook niet onderuit komt.
Iedereen ziet hetzelfde ding op zijn eigen manier. Het is de ‘belever’, degene die het beleeft, die zijn eigen betekenis kiest, al dan niet bewust. Zelfs bij een foto als bovenstaande: de kijker bepaalt wat hij ervan maakt. Iemand die deze fietsers kent, geeft daar betekenis aan. Stedenbouwkundigen kijken naar de groei van de relatief jonge wijken in Houten – overal jonge boompjes, maar wel weer wat groter dan vorig jaar. Talloze referentiekaders zijn denkbaar, elk geeft een andere uitleg. ‘Kijk nou toch, wat een groene dijk!’ Of ‘wat een idylle, er is geen vrachtauto of industrie te zien!’ ‘Wat een ruimte daar tussen de huizen!’ ‘Wat is Nederland schoon!’ Het zijn maar een paar voorbeelden. Bekijk willekeurige foto’s van iemand uit een ander werelddeel en je staat versteld van wat er allemaal opvalt in die beelden. Dingen die voor de fotograaf niet eens het opmerken waard waren. Dat het fietspad rood geasfalteerd is. De heg is aangelegd. De stoep bestraat. Dat het zonnig is, en dat de huizen er netjes bij staan.
Wat ik in mijn beeld laat zien, vertelt ook over mijn manier van kijken. En ook dat gaat vaak onbewust. Ik geniet van de bloemen. Deze bijvoorbeeld.
En dan is de vervolgvraag: wat laat ik nog meer zien? Ik zie, dus zou kunnen tonen, dat de bloem niet alleen staat. Dat er soortgenoten vlakbij zijn.
Maar evengoed kan ik ervoor kiezen met een foto van deze plek te vertellen hoe mooi de bloem kleur toevoegt aan de omgeving. Of zoiets. Of ‘kijk nou toch, hoe de narcis zijn kopje laat hangen’.
Het proces van betekenis geven aan foto’s houdt niet op als de foto gemaakt is, of als die is ingeplakt in een blog of album. Als mij morgen iets ergs overkomt, zie ik later in deze hele serie misschien wel een bewijs van de ‘zorgeloze tijd’ waarin ik nu zat. Terwijl ik dat vandaag de dag niet zo ervaar. Misschien woon ik volgend jaar niet meer in deze buurt. Misschien raak ik volgende week mijn baan kwijt, of de vaardigheid me verbaal uit te drukken. En wat gebeurt er in sociaal opzicht? Deze foto’s maakte ik op een moment waarop ik dat allemaal nog niet wist. Later zal ik wellicht anders terugdenken aan deze dag, en andere dingen zien in deze foto’s, dan nu.
En waarom zou dat alleen gelden voor foto’s? Foto’s zijn een weerslag van een moment, en de betekenissen van momenten zijn voor geen twee mensen gelijk. Er kwam – toen ik daar fotografeerde – een rouwstoet voorbij. Voor de nabestaanden is vandaag de dag van die uitvaart. Bij heel veel anderen blijft de dag van vandaag in het geheugen staan als de dag van een dodelijke schutter in Alphen aan den Rijn. Op deze “prachtige dag”, zoals burgemeester Eenhoorn hem noemde tijdens de persconferentie, schoot hij – voor zover nu bekend – vijf voor hem totaal onbekende mensen dood en pleegde hij zelfmoord. Reden voor Eenhoorn om ook over “deze pikzwarte dag” te spreken.
Met respect voor alle mogelijke betekenissen: voor mij is – en ik hoop: blijft – vandaag de dag van de narcissen. Zaterdagmiddag, zon, comfortabele warmte, en even geen gedoe.